Een kijkje achter de schermen bij het NS Leercentrum

Angelo & Luuk NS
,,Laat me met rust, eikel!’’ In een afgedankte trein bij station Amersfoort Centraal bootsen leerlingen van de opleiding tot veiligheids- en servicemedewerker van de NS levensechte situaties na. Zoals een woordenwisseling met een agressieve reiziger, bij wie alle remmen losgaan.
De trein staat langs een echt perron op het emplacement. Mét een bankje. Het vinden van een geschikte trainingslocatie voor de zes maanden durende opleiding had wel wat voeten in de aarde, vertelt Jasmijn Bruin, coördinator van het NS Leercentrum. ,,Oefenen op een station heeft nadelen, want je hebt dan te maken met reizigersstromen. En omdat de cursisten een uniform dragen is het voor het publiek moeilijk om werkelijkheid en spel uit elkaar te houden.”
Takenpakket
Medewerkers van NS Veiligheid & Service zijn, behalve aan hun uniform, te herkennen aan hun gele, fluorescerende hesjes. Op de grotere stations zijn ze permanent aanwezig en beantwoorden vragen van reizigers, staan conducteurs en machinisten bij, komen in actie als er iemand onwel wordt en doen aan crowd control bij grote drukte. Ook handhaving en, indien nodig, aanhoudingen behoren tot hun takenpakket. Ofwel: het gebruik van gepast geweld is toegestaan. Maar, zegt opleider Arie-Jan Vennik: ,,Hun belangrijkste opdracht is de-escaleren.”  
''Als medewerker Veiligheid & Service straal je meer gezag uit dan een conducteur'' -Angelo, medewerker NS Veiligheid & Service
Dat valt nog niet mee, blijkt tijdens een simulatie in één van de coupés, waar twee leerlingen worden geconfronteerd met een agressieve reiziger. Trainingsacteur Sebastiaan zit met een kaartje voor de tweede klasse in een eersteklascoupé. Of hij zich daarvan bewust is, luidt de vraag. ‘Loop door, eikel!’, is het antwoord, dat gepaard gaat met een wegwerpgebaar.
Een van de controleurs reageert als door een wesp gestoken (‘u hoeft niet zo neerbuigend te reageren, wij doen ons werk’), wat hem op een smalend weerwoord komt te staan. ,,Krijg je thuis niet genoeg aandacht, mannetje met je boeien?”
De andere medewerker bewaart zijn kalmte en legt de regels uit, inclusief het risico op een bekeuring. Na nog wat bakkeleien - hij wilde in de coupé zijn mobieltje opladen - kiest de reiziger eieren voor zijn geld.
,,Als je een grote mond geeft, krijg je het van mij snel terug”, erkent de eerste medewerker tijdens de evaluatie. ,,Soms werkt dat wel.”
Misschien is het verstandiger een stapje terug te doen, suggereert een cursist, en te vragen of er een spoedreden bestond voor het opladen in de eerste klas en hoelang dat nog in beslag had genomen. Angelo, met zijn 35 jaar de oudste van het stel: ,,Je moet grenzen aangeven, nu kreeg die man heel veel ruimte om te schelden.”
Geschopt en geslagen
De Rotterdammer was eerder hoofdconducteur. In zijn nieuwe rol denkt hij beter te kunnen bijdragen aan de veiligheid op en rond het spoor. ,,Als medewerker Veiligheid & Service straal je meer gezag uit. Je hebt ook meer mogelijkheden om op te treden. We mogen bijvoorbeeld ook fouilleren.”
In zijn vorige baan maakte hij veel ‘niet prettige’ incidenten mee. Dat geldt ook voor de 24-jarige Luuk, die ervaring opdeed bij Connexxion. Amper aan het werk bij de NS kreeg de Bosschenaar te maken met een ‘calamiteit’ op het station, waarbij hij werd geschopt en geslagen. ,,Daardoor is mijn knieschijf beschadigd, gelukkig niet zo erg dat het me hindert bij het werk.”
Het aantal geweldsincidenten waarbij NS-personeel gewond raakte, is het afgelopen jaar gestegen met 34 procent. Na een mishandeling van twee collega’s legden onder anderen NS-conducteurs in april hun werk voor een dag neer.
Terwijl het vervoersbedrijf in 2023 na een periode van krapte weer voldoende machinisten en conducteurs wist aan te trekken, bleef er sprake van een groot aantal vacatures voor de functie van medewerker Veiligheid & Service. ,,Overal zijn personeelstekorten”, zegt NS-woordvoerder Willemijn Weinands. Maar ook: ,,Niet iedereen is geschikt. Je moet altijd rekening houden met geweld.”
Niet voor niets ondergaan kandidaten een psychologische test, maar leren ze ook technieken om agressieve reizigers in bedwang te houden. Luuk: ,,Zoals het verrichten van een ‘veiligheidsfouillering’ als je vermoedt dat iemand een mes op zak heeft. En hoe je iemand klemzet tegen de muur. Maar je leert vooral wanneer je gepast geweld mag gebruiken en wanneer niet.”
Nare ervaringen hebben hem en Angelo niet kopschuw gemaakt. Integendeel, zegt de laatste: ,,Ik vind het juist prettig dat ik collega’s op de trein kan ondersteunen. Daardoor voelen zíj zich veiliger.”
Verward gedrag
Tijd voor de volgende simulatie. Luuk en Angelo krijgen een melding dat op de rand van het perron een man met een capuchon zit - de trainingsacteur. ,,Jullie moeten actie ondernemen.” Ze knielen bij hem neer en vragen of alles goed is. ,,Ik wil dood”, is alles wat hij zegt. ,,Voor de trein springen is geen optie”, reageren de NS-medewerkers. ,,Machinisten kunnen heel erg schrikken als ze iemand op het spoor zien.” Hulp van instanties weigert de man. ,,Het enige wat ik wil, is dood.”
"Je moet zorgen dat er geen rare dingen gebeuren"  -Luuk, medewerker van NS Veiligheid & Service
Na een paar minuten weten de NS’ers hem naar het bankje op het spoor te leiden. Dan neemt de meldkamer weer contact op. ,,Kan de trein door?’’ ,,Ja, maar dan liever via een ander spoor.” ,,Oké, de politie komt jullie kant op.”
Dit was een beetje een gemene opdracht, bekent opleider Arie-Jan na afloop. Verward gedrag, waarmee het spoor meerdere keren per dag wordt geconfronteerd, blijkt in de opleiding nog niet behandeld te zijn.
Het tweetal heeft zich goed geweerd, is desalniettemin de conclusie. Want hoe raak je in gesprek met iemand die niet wil praten? ,,Je moet zorgen dat er geen rare dingen gebeuren, zo’n persoon zo snel mogelijk van het spoor halen en wachten op assistentie.”
Luuk knikt. En zucht. ,,Ik heb nu wel al mijn geduld voor deze week verbruikt.”
Bron: Algemeen Dagblad, AD.nl
Jobalert NS

Als eerste op de hoogte van nieuwe vacatures bij NS.

Maak jouw persoonlijke alert aan en mis geen enkele vacature.